Czym jest tężyczka i jak ją zdiagnozować

Tężyczka charakteryzuje się występowaniem objawów na tle neurologicznym, między innymi zwiększoną pobudliwością nerwowo-mięśniową w postaci niekontrolowanych, często bolesnych skurczy lub drżenia mięśni oraz mrowienia dolnych i górnych kończyn. Zwykle związana jest z zaburzeniami elektrolitowymi, najczęściej wapnia i magnezu lub zasadowicą oddechową (wzrost pH krwi związany z hiperwentylacją). Wyróżniamy dwie postacie tężyczki: jawną i utajoną.

Tężyczka jawna – związana jest z hipokalcemią, czyli zmniejszonym stężeniem wapnia całkowitego lub zjonizowanego we krwi. Objawia się poprzez (kolejno):

• drętwienie i mrowienie opuszek palców dłoni, stóp oraz okolicy wokół ust,
• skurcze dłoni i stóp,
• skurcze przedramion i ramion,
• skurcze mięśni klatki piersiowej oraz twarzy (obserwuje się skurcze powiek oraz mięśnia okrężnego ust).

Przyczyną niedoboru wapnia może być: niedostateczna podaż wapnia w diecie, zaburzenia wchłaniania wapnia, niedobór aktywnej postaci witaminy D, nadmierne odkładanie się wapnia w tkankach lub niedoczynność przytarczyc.

Tężyczka utajona – związana jest z hipomagnezemią, czyli niedoborem magnezu lub okresową zasadowicą (wzrost pH krwi związany z hiperwentylacją). Objawia się poprzez:

• drażliwość,
• obniżony nastrój,
• złe samopoczucie,
• napady paniki i lęki,
• napadowe zasłabnięcia,
• przewlekłe zmęczenie (też znużenie po przebudzeniu),
• zaburzenia nastroju i drażliwość.

Przyczyną niedoboru magnezu może być: niedożywienie, niedostateczna podaż magnezu w diecie, zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego, intensywne wzrastanie, leki nasilające utratę nerkową (diuretyki, aminoglikozydy), przewlekła terapia inhibitorami pompy protonowej.

Przyczyny tężyczki

Najczęstszą przyczyną tężyczki jest:

• zasadowica oddechowa (zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie),
• nerwica lękowa, która może prowadzić do częstej hiperwentylacji (w tym zasadowicy oddechowej),
• choroby endokrynologiczne jak niedoczynność przytarczyc (przez co brakuje lub występuje mniejsze wydzielanie parathormonu, co prowadzi do niedoborów wapnia),
• choroby nefrologiczne (m.in. niewydolność nerek),
• zaburzenia metabolizmu witaminy D (m.in. przez choroby wątroby, nerek lub stosowania leków na padaczkę),
• stałe stosowanie leków moczopędnych, które prowadzą do nadmiernego wydalania składników mineralnych z organizmu,
• choroby przewodu pokarmowego,
• złe wchłanianie składników mineralnych z jelita (tutaj mają wpływ m.in. aktywne stany zapalne),
• uwarunkowany genetycznie zespół Gitelmana i zespół Barttera (rzadko).

Diagnostyka

Rozpoznanie tężyczki opiera się na obserwacji typowych objawów klinicznych oraz wynikach badań laboratoryjnych określających poziom magnezu, wapnia, potasu, sodu i witaminy D we krwi. Wykonuje się również elektromiografię (EMG), elektroencefalografię (EEG), elektrokardiografię (EKG) oraz echokardiografię serca. W przypadku podejrzenia tężyczki utajonej należy wykonać próby tężyczkowe:

• elektromiografia (EMG) – pozwala ocenić pobudliwość mięśni, czyli wystąpienie skurczu mięśnia po elektrycznej stymulacji nerwu,
• objaw Chvostka – skurcz mięśni twarzy w odpowiedzi na uderzenie młoteczkiem w nerw twarzowy,
• objaw Trousseau – dłoniowe zgięcie palców IV i V w odpowiedzi na ucisk ramienia,
• objaw Ibrahima–Lusta – skurcz mięśni strzałkowych z przejściem na stopę, występujący po uderzeniu młoteczkiem w nerw strzałkowy,
• objaw Erba – zwiększona pobudliwość nerwów ruchowych w odpowiedzi na prąd galwaniczny,
• objaw Masłowa – przyspieszenie oddechu w wyniku ukłucia szpilką.

Za wystawienie skierowania na badanie EMG oraz postawienie diagnozy na podstawie objawów ze strony układu nerwowego odpowiada lekarz neurolog. Należy również zdiagnozować konkretną przyczynę tężyczki i wprowadzić leczenie.

Dietoterapia

Po diagnozie przez lekarza neurologa i znalezieniu przyczyny należy wprowadzić dietoterapię oraz stałą suplementację. Jest to podstawa do odzyskania dobrego samopoczucia i zminimalizowania niechcianych objawów.

Dieta powinna opierać się na produktach, które są dobrym źródłem wapnia i magnezu, czyli:

• produktach mlecznych: mozzarella, mleko, jogurty itd.,
• produktach zbożowych: płatki owsiane, grube kasze, pełnoziarniste makarony itd.,
• owocach i warzywach: nasiona roślin strączkowych, jarmuż, banan itd.,
• dobrym dodatkiem do posiłku są orzechy, nasiona i pestki.

Równie istotne jest odpowiednie nawodnienie organizmu. Należy wprowadzić minimum 2,5-3 litry wody mineralnej dziennie. Warto włączyć 3-4 butelki tygodniowo wody wysoko mineralizowanej np. Staropolanki. Nie zalecam jej codziennego picia ze względu na wysoką zawartość minerałów, które w połączeniu z dietą i suplementacją mogą prowadzić do nadmiarów we krwi (oczywiście w zależności od stopnia tężyczki).

Wsparcie dietetyczne

Jeżeli zmagasz się z tężyczką i nie wiesz jak samodzielnie zabrać się za dietę, z chęcią wezmę Cię pod swoje skrzydła. Zadbam o Ciebie oraz pokażę Ci, jak wprowadzić do codzienności zdrowe nawyki żywieniowe. Więcej o współpracy ze mną znajdziesz na mojej stronie. Czekam na Ciebie! :)

W moim sklepie dostępna jest również dieta w tężyczce z poradnikiem, w którym zajdziesz wszystkie informacje na temat zdrowej i odpowiednio zbilansowanej diety oraz suplementacji. Dowiesz się jak odpowiednio się odżywiać oraz jaką codzienną suplementację włączyć.

Źródła

1. „Tężyczka jako przyczyna utraty przytomności." K. Popławska, K. Rychlik, K. Omidi, A. Będzichowska, A. Wawrzyniak, B. Kalicki, 2018.